Bugün grafik tasarımın koridorlarında yavaş yürüyeceğiz ve duvarlardaki detayları inceleyeceğiz. Tasarım ile yapay zekâ kesişiminin üstünden hızlıca zıplamak yerine her durağa uğrayıp hikâyelerini dinleyeceğiz. Hazırsan ışıkları biraz kısıyorum ve başlıyorum.

Zaman Makinesi: Seksenler

Önce zaman makinesini çalıştırıyor ve seksenlere gidiyoruz. O dönemde tasarımcıların elinde kâğıt maketler var. Apple Macintosh sahneye çıkıyor ve PageMaker adlı yazılım piyasaya sürülüyor. Ajanslardaki ışıklar gece yarısına kadar yanıyor ama artık tipografiyi gerçek boyutuyla ekranda görmek mümkün. Daktilodan gelen metni disketle bilgisayara aktarmak tasarımcılar için mucize gibi kabul ediliyor. Ardından biri çıkıp “bilgisayar metni blok hizalı yapıyor” diyor ve herkesin ağzı açık kalıyor. Teknoloji o gün tasarımcıya ilk sihirli pelerinini giydiriyor.

Doksanlar ve İnternetin Yükselişi

Doksanlara ışınlanıyoruz. İnternet yayılıyor ve Flash intro furyası başlıyor. Siteler açılmadan önce müzikler çalıyor ve logolar dönüyor. Tasarımcı bir yandan piksel piksel butonlar çizerken diğer yandan ekran çözünürlüğü tartışmalarına dalıyor. Tam sorun çözüldü derken akıllı telefonlar çıkıyor ve responsive tasarım kavramıyla tanışıyoruz. Teknoloji yine bize yeni bir kapı gösteriyor ama kapının kolunu çevirmek bize düşüyor.

Yapay Zekâ Modellerinin Evrimi

Yetmiş yıl önceki dev bilgisayar odasından beş saniyede görsel üreten üretken yapay zekâ modellerine geldik. Arada Harold Cohen’in AARON adlı sistemi bulunuyor. Cohen programını adeta bir arkadaşına seslenir gibi tasarlıyor. Seksenlerde kendi başına resimler yapan bu sistem galeri duvarlarında sergileniyor ve o gün kimse işini kaybetme korkusu yaşamıyor. Bugün Midjourney’e birkaç satır yazarak sürrealist bir afiş alabiliyorsak o ilk denemelere borçluyuz.

Günümüzde Üretkenlik: Cennet mi Çöplük mü

Günümüzde yapay zekâ araçları bir yılda on beş milyar görsel üretti. Instagram’ı açtığında karşına gelen her üç gönderiden biri yapay zekâ üretimi olabilir. Bu durum hem cennet hem de çöplük anlamına geliyor. İlham kaynağı bol ama iyi olanı seçip parlatmak zorlaşıyor. Tasarımcı burada düzenleyici göz rolüne geçiyor.

Uygulamada Hız Kazanmak

Bir müşteri dikey Instagram hikâyesi görselini yatay YouTube kapağına çevirmek istiyor. Eskiden bu işlem uzun sürerdi. Şimdi Photoshop’un generative fill özelliğiyle bölgeyi seçip “generate” demen yeterli. İlk çıktıda hatalar olabilir ama birkaç denemede alan temiz dolduruluyor ve tasarım hazır hale geliyor. Bu işlem üç dakikadan az sürüyor. Kazandığın zamanı müşteriye sürpriz bir Reels kapağı sunarak değerlendirebilirsin. Teknolojiden aldığın hızı yaratıcı değere dönüştürmüş olursun.

Prompt Mühendisliği: Yeni Çağın Tarifi

Metinden görsele modeller tıklamalı hayal gücü gibi çalışıyor. Bir fikri yazıyorsun ve birkaç saniyede görselleşmiş hâlini alıyorsun. Stüdyoda akşamları beş dakikalık prompt yarışmaları düzenliyoruz. Konu örneğin geleceğin İstanbul’u oluyor. İlk turda ortaya çıkan sonuçlar komik ve hatalı olabiliyor. İkinci turda promptu açıyor ve netleştiriyoruz. Sonuçlar tatmin edici hâle geldiğinde herkes heyecanlanıyor. Prompt yazmak bir tarif defteri gibi işliyor. Malzemeyi ve sunumu belirtmezsen tatlıya tuz çorbaya şeker kaçırmış oluyorsun.

İş Gücü Gerçeği: Otomasyon Nerede Başlar

Araştırmalar tasarım işlerinin yaklaşık yüzde yirmi altısının otomasyona açık olduğunu gösteriyor. Bu oran ilk bakışta tedirgin edici görünebilir fakat aynı rapor tasarımcıların büyük bölümünün yapay zekâyı yardımcı olarak gördüğünü belirtiyor. Ürün üreten tasarımcı ile problem çözen tasarımcı arasındaki fark burada önem kazanıyor. Sadece broşür dizen biri olmak yerine marka hikâyesini anlayıp özgün kimlik oluşturan tasarımcı hâlâ talep görüyor.

Somut Örnek: Kopenhag Ajansı

Kopenhag’daki bir ajans yirmi dört saatlik bir etkinlikte yüz poster konsepti üretti ve beşini seçti. Bu beş konsepti tipografi ve renk dengesi açısından insanlar düzenledi. Yapay zekâ motor gücü sağladı fakat direksiyonda hâlâ tasarımcı vardı.

Etik ve Telif: Gri Alan

Etik ve telif konusu önemli belirsizlikler taşıyor. Amerika Birleşik Devletleri Telif Ofisi tamamen yapay zekâ üretimi esere telif koruması vermeyeceğini duyurdu. Sanatçılar eserlerinin izinsiz kullanıldığını iddia ederek dava açtı. Bu gri alan şeffaflık ihtiyacını doğurdu. Kalocrat Talks projelerinde yapay zekâ kullanıldığında yüzde kaçının makine yüzde kaçının insan katkısı olduğunu not ediyoruz. Müşteri süreci görüyor ve güven oluşuyor.

Gelecek Üç Senaryo

Geleceğe bakarsak üç senaryo öne çıkıyor. Birincisi robot tasarımcı distopyası ikincisi hukuki fren senaryosu üçüncüsü ise hibrit çağ. Üniversiteler yapay zekâ ile tasarım atölyeleri açtığına göre hibrit senaryo çoktan başlamış durumda.

Kısacası

Beş maddelik özet. Yapay zekâyı araç olarak kullan ve korkma. Prompt yeteneğini geliştir ve deneme defteri tut. Projede ne yaptığını şeffafça kaydet ve etik etiket kullan. Stratejik bakış açını güçlendir çünkü duygusal etki hâlâ insan işidir. Toplulukla deneyim paylaş ve birlikte öğren.

Kapanış

Rüzgâr sert esiyor fakat rüzgâr yönüne yelken açanlar hızlanır. Yapay zekâ rüzgârı tasarım tutkusunu bastırmaz doğru kullanılırsa büyütür. Merak et dene ve öğren. Empatiyi elden bırakma çünkü izleyicinin kalbine dokunan tasarım hâlâ insan dokunuşu gerektirir.